سم زدایی رسمی اغلب اولین و یکی از مهم ترین مراحل در روند بهبودی اعتیاد به مواد مخدر است، زیرا فرد ممکن است پس از تثبیت فیزیکی بهتر از تلاش های مشاوره و درمان بهره مند شود. به گفته موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر (NIDA)، سم زدایی شامل خلاص شدن از شر مواد خارجی و مدیریت علائم ترک بر اساس نیاز است.

همانطور که انواع مختلف بازپروری مواد مخدر وجود دارد، اشکال مختلفی از سم زدایی مواد مخدر نیز وجود دارد که هر کدام برای رفع نیازهای نوع خاصی از اعتیاد و نوع خاصی از افراد طراحی شده اند. موارد زیر نگاهی اجمالی به گزینه هایی می دهد که فردی که آماده شکستن چرخه اعتیاد است.

سم زدایی دارویی چیست؟

وقتی فردی به طور مداوم یا مکرر از یک ماده استفاده می کند، این احتمال وجود دارد که در طول زمان دچار وابستگی فیزیکی شود. وابستگی فیزیکی سازگاری طبیعی بدن با حضور یک دارو است و هنگامی که به طور قابل توجهی ثابت شد، بدن به دارو نیاز دارد تا به طور طبیعی عمل کند.

هنگامی که فردی وابسته به یک ماده به طور ناگهانی مصرف خود را قطع یا به طور چشمگیری کاهش می دهد، احتمالاً علائم ترک ظاهر می شود. علائم ترک از ماده ای به ماده دیگر متفاوت است، و در حالی که برخی ممکن است کمی ناراحت کننده باشند، برخی می توانند تهدید کننده زندگی باشند. برای علائم ترک برای مواد رایج به زیر مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: سندروم ترک الکل چیست؟

علائم ترک الکل و مواد مخدر

الکل: 

• حالت تهوع / استفراغ
• اضطراب
• بیخوابی
• تعرق مفرط
• نبض سریع
• حرکات تکراری و بی هدف
• لرزش دست
• توهم یا توهم
• گیجی
• تشنج

مواد افیونی (مانند هروئین، مسکن های تجویزی): 

• دردهای عضلانی
• مور مور شدن
• تب
• افزایش تعریق
• حالت تهوع / استفراغ
• اسهال
• آبریزش چشم و آبریزش بینی
• خمیازه بیش از حد
• اضطراب
• تحریک پذیری
• بیخوابی
• حالت افسردگی

داروهای آرام بخش، خواب آور یا ضد اضطراب (مانند زاناکس، آتیوان، والیوم، آمبین): 

• اضطراب
• بیخوابی
• افزایش ضربان نبض
• تعریق بیش از حد
• حالت تهوع / استفراغ
• حرکات غیر عمد و بی هدف مانند قدم زدن
• توهم یا توهم
• لرزش
• تشنج

محرک ها (مانند کوکائین، مت، ریتالین، آدرال): 

• کابوس ها
• خستگی
• بی خوابی یا پرخوابی
• افزایش اشتها
• کندی حرکت و فکر
• آنهدونیا یا ناتوانی در احساس لذت
• افسردگی
• افکار یا رفتار خودکشی

بیشتر بخوانید: علائم ترک نیکوتین

فرآیند سم زدایی چقدر طول می کشد؟

جدول زمانی ترک فرآیند سم زدایی از دارویی به داروی دیگر و حتی در کلاس های دارویی متفاوت است. به طور کلی، ظهور و رفع علائم ترک الکل و مواد مخدر تحت تأثیر نیمه عمر ماده (که بر میانگین مدت اثرات دارو تأثیر می گذارد)، نحوه مصرف، دفعات استفاده و میانگین دوز مصرفی تأثیر می گذارد.

در حالی که ممکن است علائم برخی داروها را فوراً احساس کنید، برخی دیگر علائم ترک فوری ایجاد نمی کنند:

• نشانه های ترک محرک به طور معمول در عرض چند ساعت تا چندین روز بعد از آخرین دوز ظاهر می گردد.
• علائم ترک آرامبخش ممکن است به سرعت چند ساعت پس از مصرف یا چند روز پس از آخرین استفاده با تأخیر ظاهر شوند. برای فردی که به زاناکس معتاد است، علائم ترک ممکن است در عرض 6 تا 8 ساعت پس از آخرین دوز ظاهر شود و در روز چهارم یا پنجم بهبود یابد. در همین حال، والیوم ممکن است یک هفته کامل پس از آخرین دوز، علائم ترک را ایجاد کند، که ممکن است برای 3-4 هفته برطرف نشود.
• برای داروهای مخدر، مانند هروئین و مسکن ها، علائم معمولاً در عرض 12-6 ساعت پس از آخرین دوز ظاهر می شوند و در عرض 7-5 روز فروکش می کنند.
• داروهای افیونی طولانی اثر، مانند متادون، ممکن است جدول زمانی طولانی‌تر و با تاخیر بیشتری داشته باشند، با علائمی که 2 تا 4 روز پس از آخرین دوز ظاهر می گردند و وقت زیادتری طول می‌ کشد تا به طور کامل از بین بروند.
• نشانه های ترک الکل در عرض چندین ساعت تا چندین روز بعد از ترک یا کم کردن مصرف ظاهر می گردد.

شدت ترک در بین افراد متفاوت خواهد بود. فیزیولوژی، سن، جنسیت و سلامت روانی و جسمی فرد بر شدت و جدول زمانی علائم تأثیر می گذارد.

به همین ترتیب، انواع مختلف مداخلات ممکن است بر طول مدت علائم ترک الکل و مواد مخدر تأثیر بگذارد، زیرا تجویز دارو در یک محیط سم زدایی پزشکی می تواند تا حدودی روند سم زدایی را طولانی کند، در حالی که برنامه سم زدایی اجتماعی از نظر پزشکی مداخله نمی کند.

بیشتر بخوانید:سوء مصرف مواد چیست؟